De try-outs zijn voorbij, de posters hangen: donderdag 23 januari is de première van Schoon Schip in Theater Bellevue in Amsterdam. Woensdag 22 januari staat Jasper daar ook.
De try-outs zijn voorbij, de posters hangen: donderdag 23 januari is de première van Schoon Schip in Theater Bellevue in Amsterdam. Woensdag 22 januari staat Jasper daar ook.
Een nieuw dingetje op de website: vanaf nu kun je in één oogopslag zien of ik de komende tijd nog bij je in de buurt optreedt, want mijn speellijst is vanaf nu ook te bekijken in Google Maps. Met heel veel dank aan Winfred van Kuijk.
Op 23 januari gaat mijn tweede avondvullende voorstelling, Schoon Schip, in première in Theater Bellevue, in Amsterdam. Ik speel daar trouwens ook op 22 januari. Daarvoor, half januari nog een laatste serie try-outs om te puntjes op de i, de punches in de clous en de Jasper in het pak te zetten. Bestel je kaarten voor de première hier en voor de 22e januari, goed laten we dat dan de voorpremière noemen, want dat bekt lekker, hier.
Dit opiniestuk verscheen op 30 november 2013 in NRC Handelsblad.
‘Je bent kwaad’, constateerde hij. Ons gesprek ging over Erik Staal, onder wiens toezicht Vestia 28 miljard euro aan derivatenposities innam en 2 miljard verloor. En dat Staal daar een oprotpremie van 3,5 miljoen euro voor kreeg. De observatie van de vriend met wie ik het erover had klopte: ik was inderdaad kwaad. Hij had het geval Vestia voor kennisgeving aangenomen, liet het van zich afglijden.
Rabobank moet een boete van 774 miljoen euro betalen voor haar aandeel in de Libor-fraude. Degenen die de fraude hebben gepleegd zijn ontslagen, maar mogen reeds uitbetaalde bonussen – die zijn uitgekeerd op basis van frauduleus handelen – houden. Hun namen staan niet op een zwarte lijst, laat staan dat ze publiek zijn gemaakt. Ik durf de weddenschap wel aan dat ze inmiddels allemaal weer aan het werk zijn. Of op vakantie. Hun acties hadden geen consequenties.
Ik ben niet zozeer verbaasd over de fraude zelf, als wel over het feit dat Rabobank niet achter haar Libor-fraudeurs aan gaat. We hebben het hier over een onderneming die door bewust frauduleus handelen 774 miljoen euro financiële schade en een misschien nog wel grotere reputatieschade leed. En die organisatie wil degenen die dat veroorzaakten niet aansprakelijk stellen. Een stelende magazijnmedewerker wordt ontslagen en aangegeven bij de politie, alleen al vanwege de signaalfunctie naar de rest van de medewerkers.
De hoogste baas van de bank, Piet Moerland, voelt zich verantwoordelijk en is opgestapt. Prachtige symbolische stap, maar de man had nog maar een jaar te gaan tot zijn pensioen. Het hoofd van de zakenbankiers, Sipko Schat, is inmiddels ‘wegens gebrek aan intern draagvlak’ aan de kant gezet. Dat begint ergens op te lijken, maar de bank onderneemt geen actie tegen de frauderende medewerkers zelf. Ze komt niet verder dan: „Wij hebben als werkgever de disciplinaire maatregelen genomen die binnen onze maatregelen liggen.”
Ik uitte mijn ongenoegen op Twitter en een aantal reacties luidde: „Ja, zo gaat het nu eenmaal.” Of, als er een hipster aan het woord was: „Dat is hoe ze rollen.”
Nee.
Dat is niet hoe ze rollen. Dat is hoe wij ze laten rollen. Omdat we met elkaar hebben afgesproken dat het ‘lelijk’ is om je woede te laten zien. Of omdat we denken dat het geen zin heeft om kwaad te worden.
Dick Fuld, de CEO van Lehman Brothers, de zakenbank die in 2008 failliet ging en daarmee een wereldwijde financiële crisis ontketende, verdiende in zijn jaren bij Lehman Brothers een half miljard dollar. Niets daarvan is teruggehaald.
HSBC Bank werd in Amerika schuldig bevonden aan het jarenlang witwassen van miljarden van Mexicaanse drugskartels en het schenden van handelssancties aan landen als Iran. Kortom: ze stonden aan de verkeerde kant van de War on Drugs en de War on Terror. In 2012 werd er geschikt. Voor 1,9 miljard dollar. De jaarwinst bedroeg in dat jaar 13,5 miljard dollar. Geen strafvervolging, want de Amerikaanse overheid was bang dat HSBC, een systeembank, dan om zou vallen.
Er is sinds 2008 geen hoge bankier strafrechtelijk vervolgd. Ook niet bij bewijzen van opzettelijke fraude en manipulatie van de markt. Ook in Nederland niet. Wat er nu speelt bij Rabobank is geen incident, het is een symptoom van iets structureels.
Na de Tweede Wereldoorlog werden de Duitse raketgeleerden, die voor de nazi’s vliegende bommen hadden gebouwd die dood en verwoesting aanrichtten in Londen, niet vervolgd. Ze kregen een ticket naar Amerika, om daar het Amerikaanse ruimteprogramma vorm te geven. Ze werden niet vervolgd omdat hun kennis te veel waard was. Dat zijn bankiers. Deed ik nu zojuist een Godwin? Ja, want ik ben kwaad.
De crisis in de financiële sector breidde zich uit naar de reële economie en naar de maatschappij. Als gevolg daarvan komt er een ongehoord pakket aan bezuinigingen – pardon, hervorming en in-eigen-kracht-zet-maatregelen – op ons af. Er worden bibliotheken, theaters en zwembaden gesloten. Voor ambtenaren geldt de nullijn. In de stad waar ik heen verhuisde vanwege de prettige leefomgeving wordt de kinderboerderij geprivatiseerd. Als het niet waar was geweest zou het een goede grap zijn.
Om dit soort dingen kunt u zich wellicht wel kwaad maken. Maar bedenk dan dat deze bezuinigingen voor een aanzienlijk deel terug te voeren zijn op een crisis die begon in de financiële sector.
En hoe gaat het met de financiële sector? Prima. De AEX stijgt al meer dan een jaar. De bonussen zijn bijna terug op hun oude niveau, de winsten ook. ING is bezig om de laatste delen van de staatssteun af te betalen.
De financiële sector heeft de rekening voor haar problemen neergelegd bij de maatschappij. Wij hebben de zwakke broeders gered, balansen aangezuiverd. In de financiële sector is daar een term voor: de Bigger Fool-theorie. Dat is de notie dat het niet erg is als je een slechte deal sluit. Het enige dat je moet doen is een nog grotere sukkel – the bigger fool – vinden om die rommel aan te slijten.
Wij zijn de Bigger Fool. Wij zijn de sukkels, de muppets. De rekening voor de financiële crisis ligt bij ons.
Bent u al kwaad?
Ik wel. Ik wil zien dat het de Rabobank wat kan schelen. Ik wil zien dat je als bankier hier niet mee wegkomt. Bij Vestia gaan de nieuwe bewindvoerders vol achter Erik Staal aan, hij wordt verantwoordelijk gesteld voor zijn handelen. Ik kan me voorstellen dat de woningcorporaties die Vestia’s financiële afgrond moesten vullen dit geëist hebben, maar de volkswoede zal allicht geholpen hebben. Eindelijk dreigen er consequenties.
De woede richting Sjoerd van Keulen, oud-bestuursvoorzitter van SNS Reaal en verantwoordelijk voor de fatale vastgoedavonturen van die bank, ging hier en daar een grens over, maar had vanuit het perspectief van marktwerking een hele heldere functie: het was de prijs die Van Keulen betaalde voor de combinatie van falen en een te hoge beloning.
Bedrijven – en ook politici – denken in kosten en baten. Zolang de kosten voor het niet vervolgen van frauderende bankiers lager zijn dan wat het oplevert om ze te laten zitten (‘Als u ons aanpakt, is dat slecht voor de economie’) zal de financiële sector geen gevolgen voelen.
Wij zijn degenen die aan het handelen van bedrijven, bankiers en topmensen consequenties kunnen verbinden, ook als de overheid en de bedrijven zelf dat niet kunnen of willen doen.
U kunt Rabobank aanspreken op het feit dat er niet wordt opgetreden tegen frauderende medewerkers. Reken maar dat de bank momenteel een ‘taskforce’ heeft die de (social) media in de gaten houdt. Vroeger was het gezegde: een tevreden klant vertelt dit aan één iemand, een ontevreden klant aan zeven mensen. Op Twitter vertelt een ontevreden klant het aan 700 mensen.
Bedrijven zijn daar bang voor. Als de druk groot genoeg wordt, als ze bang worden dat de maatschappelijke reactie zich om gaat zetten in financiële consequenties (klanten die weggaan), of als Rabo-bankiers vrezen voortaan op een verjaardagsfeestje met de nek te worden aangekeken, dan zult u verandering zien.
In de film Wall Street zegt Gordon Gekko, een gewetenloze bankier, ‘Greed is Good’. Daar zit iets in, denk ik. Laat ik er dit tegenover stellen: ‘Woede is waarde’.
Zeker als u het uit en ernaar handelt. Als u weg gaat bij het bedrijf waar u ontevreden over bent. Als u vindt dat Jan Bennink na een half jaartje werk bij Douwe Egberts niet 12 miljoen euro moet incasseren voor de verkoop van het hele bedrijf aan een voormalig werkgever, drink dan geen koffie van Douwe Egberts meer. Nooit wordt u zo snel geholpen of zakt de prijs van uw abonnement zo snel als wanneer u bij uw mobiele telefoonprovider aangeeft een overstap te overwegen.
Toen ik op Twitter meldde dat ik het gehad had met mijn bank en op zoek ging naar een andere kreeg ik binnen een dag een crisismanagementmevrouw voor moeilijke gevallen aan de lijn.
Als u kwaad bent, uit dat dan. Schrijf een brief. Zet iets op Twitter of Facebook. Verander van bank. En maak u wél illusies over het effect. Binnen toezichthouders gaat men ervan uit dat maar 5 à 10 procent van de klanten van een verzekeraar of bank weg hoeft te lopen om deze instellingen scherp te houden.
Ze zijn als de dood voor u. In een markteconomie waar de politiek niet in staat is of niet durft om bedrijven in de hand te houden bent u de controlerende macht. Woede en daarnaar handelen heeft een functie en is de prijs die we betalen voor een vrije markt.
Afgelopen zaterdag speelde ik bij Goedkoop Cabaret, in CREA (Amsterdam). Een, zoals ze het zelf zeggen, ‘ongepolijst try-out podium’. Daar kun je dan als je in de try-out fase zit eens lekker een half uur nieuw materiaal testen. Of we na afloop nog even een foto konden maken in Goedkoop Cabaret’s nieuwe ‘huisstijl’. De foto is gemaakt door Rik Engelgeer. Erg blij mee.
Per vandaag kun je via mijn Optreedalarm een mailtje krijgen drie weken voordat ik bij je in de buurt optreed.
Het idee
Met enige regelmaat vragen mensen: laat het anders even weten als je weer eens in de buurt speelt. Helaas is dat voor mij niet te doen, want ik ben een behoorlijke chaoot. Maar het bracht me wel op een idee. Zouden, naast vrienden en bekenden, meer mensen zo’n herinnering willen? Ik dacht van wel, dus samen met Hugo, een bevriende programmeur, ben ik aan de slag gegaan.
Hoe het werkt
Je laat op mijn optreedalarm-pagina een beperkt aantal gegevens achter en dan krijg je automatisch een mailtje drie weken voordat ik binnen de opgegeven afstand optreed. En aan het begin van het seizoen, als de nieuwe speellijst online staat. En verder niet.
Nu live!
Het heeft wat hoofdbrekens, ontwerp- en programmeerwerk gekost (overigens was het programmeerwerk voor Hugo’s rekening), maar we zijn nu eindelijk ‘live’, zoals dat heet, en we zijn er best wel trots op.
Op woensdag 25 en donderdag 26 september zijn de eerste try-outs van Schoon Schip, Jaspers nieuwe avondvullende programma. Ze zullen plaatsvinden in het charmante try-out theater Het Perron, in de Amsterdamse Jordaan. Het Perron biedt plaats aan zo’n 30/35 mensen en kaartjes bestel je hier.
Het theaterseizoen begint goed voor Jasper, met twee heerlijke festivals: het Wilhelmina Huiskamerfestival en het Bosjesfestival.
6 september: Wilhelmina Huiskamerfestival
Het Wilhelmina Huiskamerfestival is een theaterfestival in huiskamers in en om de Amsterdamse Wilhelminastraat. Het publiek trekt van ter beschikking gestelde huiskamer naar ter beschikking gestelde huiskamer en ziet er muziek(theater), cabaret, toneel. Allemaal voorstellingen van een half uur. En dan trekt het publiek weer verder. Het blok waar Jasper in speelt is uitverkocht, maar er zijn nog wel kaarten voor andere blokken.
7 september: Het Bosjesfestival
Nederlands intiemste en aaibaarste openluchtmuziek-theater-cabaret-festival, het Bosjesfestival! In het amfitheater van het prachtige Landgoed Zonnestraal in Hilversum kun je gratis genieten van de meest uiteenlopende artiesten, abseilen en het beroemde bosjesfestival t-shirt scoren. De gratis kaarten voor dag 2 (zaterdag, wanneer Jasper speelt) zijn inmiddels allemaal vergeven, maar er zijn nog wel kaarten voor dag 1.
Op vrijdag 30 augustus, zaterdag 31 augustus en zondag 1 september vindt de Uitmarkt 2013 plaats. Het is dé aftrap van het nieuwe culturele seizoen en dat wordt gevierd in Amsterdam op en rond het Museumplein en Leidseplein.
Jasper zal op de Uitmarkt te zien zijn met een voorproefje van Schoon Schip op:
Zaterdag 31 augustus om 19 uur, in The Sugarfactory
Jasper heeft de komende acht weken een column in nrc.next over mens-product interactie.
Deze zomer bespreekt Jasper van Kuijk op deze pagina de voor-en nadelen van / vloek en zegeningen van / zijn vreugde en verdriet over / alledaagse technologie