Gedoe in de EU over de Italiaanse ‘feestbegroting’. En voor u nu beelden voor zich ziet van een prinsjesdag-achtig koffertje dat op een sfeervol Toscaans plein uit een ketel wordt getrokken door een aantal Bertolli-mama’s, onderwijl toegezongen door Eros Ramazotti: nee. ‘Feestbegroting’ slaat op het feit dat de Italië het begrotingstekort op wil laten lopen, in tegenstelling tot wat eerder is afgesproken met de EU. Voor de goede orde: ze blijven nog steeds netjes binnen de Europese drie-procentsnorm. Nederland staat uiteraard vooraan als er een begrotingsvingertje geheven kan worden, want wij zijn al jaren het braafste jongetje van de klas als het gaat om ons houden aan de EU-norm voor het begrotingstekort.
Overigens doen wij dat niet door te bezuinigen, want in dit land wordt niet bezuinigd. Wij doen dingen ‘beter en slimmer’.
Zo schreef het Ministerie van Volksgezondheid over de verpleeghuiszorg: “Medewerkers kunnen beterworden ingezet. Bijvoorbeeld door werk slimmerte organiseren en gebruik te maken van innovatie.” Goed dat het ministerie de verpleeghuizen hier even op wijst, want de meeste verpleeghuismedewerkers staan natuurlijk elke dag op met de gedachte: “Wat kan ik vandaag eens allemaal dommer en slechter doen?”
Of Aedes, het samenwerkingsverband van woningbouwcorporaties. Dat heeft tegenwoordig een ‘vernieuwingsagenda’ met als ondertitel:slimmer en beter voor elkaar. Nou, dan weet je dat het mis is. En dat klopt: de woningcorporaties hebben van de overheid een enorme verhuurdersheffing op hun nek gekregen.
En dan is er nog het hoger onderwijs. Dat kreeg een ‘doelmatigheidskorting’ opgelegd die volgens Minister Van Engelshoven niet onredelijk is, omdat het onderwijs ‘slimmer en moderner’ kan. Het lijkt mij enigszins gewaagd om als minister uit een kabinet dat vrijwel geen enkele van de doelen uit het regeerakkoord heeft gerealiseerd, uitgerekend tegen hoogleraren te gaan zeggen dat ze dingen slimmer moeten aanpakken.
Als je het zo eens op een rijtje zet is de lijst van dingen die wij in Nederland de afgelopen jaren beter en slimmer gingen doen, eindeloos:
De sociale woningbouw.
Werkeloosheidsuitkeringen.
De jeugdzorg.
Defensie.
Passend onderwijs.
Het persoonsgebonden budget.
De Nationale Politie.
De Voedsel- en Warenautoriteit.
De Belastingdienst.
En wat zei zorgondernemer Loek de Winter ook alweer toen hij het Slotervaart Ziekenhuis overnam: oh ja, dat hij het beter en slimmer ging doen.
Alles dat wij beter en slimmer gaan doen wordt uiteindelijk slechter en daardoor duurder.
Recent hoorde ik dat Defensie er – van onze zeer gewaardeerde minister van Financiën hier – voor het eerst in decennia geld bijgaat krijgen. Geld erbij! De angst sloeg mij om het hart. Als bezuinigen betekent dat je dingen beter en slimmer moet gaan doen, dan kan het niet anders of geld erbij betekent dat je de zaken dommer en slechter gaat aanpakken. Nu is Defensie wel net het departement dat in de afgelopen jaren z’n elitetroepen trainde door deze ‘pang pang’ naar elkaar te laten roepen, en veel dommer en slechter dan dat wordt het niet, maar de staatsecretaris gaat ongetwijfeld een poging wagen.
Het is natuurlijk pure wanhoop. Er moet steeds meer gedaan worden voor hetzelfde geld, of hetzelfde voor minder geld. Maar dan durven we kennelijk niet gewoon te zeggen: mensen, het wordt harder werken, of ‘Sorry, jullie krijgen minder betaald’. Nee, dan gaan we het beter en slimmerdoen.
Ik ben nog even het regeerakkoord van 2017 in gedoken. Het woord bezuiniging staat daar nul keer in. Prettig, zou je zeggen, ware het niet dat er in het document wel 7 keer het woord ‘slimmer’ staat, 60 keer ‘innovatie’ en 87 keer ‘beter’. Ik weet niet hoe u dit interpreteert, maar volgens mij gaan we bezuinigen, alleen heeft het kabinet nog geen idee hoe.
In de crisis in de jaren ’30 investeerde zowel de Nederlandse als de Amerikaanse overheid flink in infrastructuur en andere projecten om hun economieën op gang te houden. En dat werkte volgens economen, maar ja, wat weten die er nou van? Tijdens de financiële crisis deed Amerika dit opnieuw. De autoindustrie in de VS kreeg een stevige financiële injectie, op voorwaarde dat ze hervormden. Want dingen slimmer doen kóst in eerste instantie geld. Nederland investeerde tijdens de crisis alleen in het overeind houden van de financiële sector, die de crisis juist had veroorzaakt. Meer kon niet, want het begrotingstekort mocht niet te ver oplopen – Europese begrotingsnorm tenslotte – dus is alles kapotbezuinigd. Pardon, beter en slimmer gedaan.
Er zijn twee dingen die ik élke ochtend moet doen: gel in mijn haar en poepen. Na beide handelingen moet ik mijn handen wassen en dat zat me heel lang niet lekker. Twee keer handen wassen, dacht ik, dat is niet efficiënt, dat moet toch slimmer en beter kunnen? Alleen kwam ik er na lang experimenteren achter dat als ik én wilde poepen én gel in mijn haar wilde doen en toch maar één keer wilde handen wassen, dat er dan maar twee opties waren: ófwel je smeert gel in je haar met poephanden ofwel je veegt je billen af met gelhanden.
Het punt is, soms kúnnen dingen niet slimmer of beter of efficiënter en moet er gewoon meer tijd of geld bij.
Ik weet ook niet of die Italianen er zo verstandig aan doen om het vrijgekomen geld te gebruiken voor een basisinkomen en vervroegd pensioen, maar ze verdienen in ieder geval een compliment voor niet roepen dat ze het beter en slimmer gaan doen en dat ze weigeren om rond te lopen met poep in hun haar.