Soms heb je een blik van buiten nodig om weer te zien hoe bijzonder je eigen omgeving is. De BBC maakte een filmpje over de maatregelen in Nederland om blinden en slechtzienden makkelijker hun weg te laten vinden in het openbaar vervoer. De reportage toont de bekende geleidelijnen die mensen met een visuele beperking door stations leiden, hoe er op kruisingen daarvan speciale, doffer klinkende tegels zijn aangebracht en dat er op trapleuningen en ov-poortjes nu ook braillemarkeringen staan.
De ontwerpfilosofie hierachter wordt design for all of inclusive design genoemd. Het idee van inclusief ontwerpen is dat zoveel mogelijk mensen, onafhankelijk van zaken als leeftijd, functiebeperking of leesvaardigheid, goed in staat zijn om producten, gebouwen en diensten te gebruiken. Soms moet je daarvoor extra maatregelen nemen, zoals een doventolk bij het journaal, of de maatregelen voor visueel beperkten op stations. Maar idealiter is iets zo ontworpen dat het geen gebruikersgroepen uitsluit en er dus geen extra maatregelen nodig zijn.
Mensen in een rolstoel worden nu op stations met een verrijdbare schans de trein in en uit geholpen. Op zich goed dat rolstoelers op deze manier toch met de trein kunnen, maar je moet het elke keer melden als je op reis gaat, zodat er medewerkers klaar staan. En als je een aansluiting mist, loop je het risico dat je op de plaats van bestemming niet de trein uit kunt. Maar los van de logistieke uitdaging en de stevige extra kosten plaatst deze oplossing rolstoelers in een nog grotere uitzonderingspositie dan ze al hebben, terwijl je wilt dat mensen met een functiebeperking zo volwaardig en zelfstandig mogelijk mee kunnen doen in de maatschappij.
Daarom wordt er nu aan gewerkt om de toegang tot treinen gelijkvloers te maken. Dat maakt rolstoelers zelfstandiger, maar is óók prettiger voor bijvoorbeeld mensen met een kinderwagen of voor iemand die tijdelijk op krukken loopt. Wat goed is voor mensen met een functiebeperking kan vaak ook prettiger werken voor andere gebruiksgroepen.
Een uitzondering is misschien de welbekende witte geribbelde geleidetegel, waar je je met hoge hakken lelijk op kunt verstappen. Dus zijn er subtielere markeringen ontwikkeld, om ook rekening te houden met de zelfopgelegde functiebeperking die hoge hakken zijn.
Deze column verscheen op 5 mei in de Volkskrant.