Dames en heren, tot u spreekt een gelehesjesfluisteraar.
Bij de gele hesjes in Frankrijk is al niet helemaal duidelijk waarom men precies boos is, maar in Nederland is het een waar mysterie. De Volkskrant bezocht een protest van de gele hesjes waar ‘genoeg is genoeg’ werd gescandeerd, zonder dat er duidelijk werd wát er dan precies genoeg was. Ja, hét.
Dat vonden de gele hesjes zelf kennelijk ook wat merkwaardig en dus hielden ze in hun facebookgroepen enquêtes om erachter te komen waarover ze dan precies boos zijn. Verhoging van de pensioenleeftijd, te lage belastingen voor rijken, klimaatmaatregelen, de zorg, en de hesjes zijn ook redelijk op leeftijd en wat nostalgisch, dus volgden er ook nog wat ouderwets gezellige xenofobe standpunten over ongebreidelde immigratie, Zwarte Piet en asielzoekers.
Het is wat veel en soms ook ronduit racistisch, maar dat gevoel dat er iets niet klopt, dat deel ik wel. Ik bedoel, kijk gewoon om je heen.
- De werkeloosheid onder middelbaar opgeleiden neemt toe en hun lonen staan stil, want deze banen worden geautomatiseerd of verdwijnen naar het buitenland.
- Bij het failliet van de IJsselmeerziekenhuizen zag ik een moedeloze wethouder die zich terecht afvroeg of alleen mensen in randstad recht hebben op goede zorg.
- Er is een groot tekort aan sociale huurwoningen en ondertussen zijn de prijzen van koopwoningen zo hard gestegen dat mijn studenten aan de TU Delft zeggen: “Joh, de komende 15 jaar kan ik het vergeten om een huis te kopen.”
- Politieagenten lopen op hun tandvlees, rechters en advocaten maken structureel overuren en dus moeten zaken worden geschrapt waarbij nota bene al een dader in beeld is.
- Professionele muzikanten in toporkesten kunnen niet rondkomen zonder bijbaantje als barrista. Je hoort het ze bij het Centrum Werk en Inkomen al zeggen: “Ja, een klarinet heeft veel knoppen en een espressomachine ook.”
- Vandaag adviseerde de onderwijsbond basisscholen vanwege het enorme lerarentekort desnoods maar vierdaagse lesweken te introduceren. Minister van voortgezet onderwijs Slob stelde pasgeleden voor dat docenten ook wel aan twee klassen tegelijk les kunnen geven. Aan de universiteit zijn mijn collega’s moe. Moe en murw.
- Defensie is uitgehold. Ik zeg het niet graag, maar Trump heeft met zijn kritiek dat Nederland niet genoeg bijdraagt aan de Navo natuurlijk gewoon gelijk.
- De kosten van de klimaatmaatregelen tenslotte, die dreigen vooral terecht te komen bij burgers. Het bedrijfsleven wordt ontzien en krijgt zelfs subsidie, want ‘anders verliezen ze hun concurrentiepositie’.
Dat is misschien wat het zo lastig maakt om aan te wijzen wat er niet klopt, want wat er niet klopt is nogal veel.
Maar hoe kan dit toch. We zijn toch een van de meest ontwikkelde landen ter wereld? Onze economie draait als een tierelier, de werkeloosheid is superlaag. Wat zit er dan onder al die problemen? Wat is de gemene deler?
Ongelijkheid.
- 20 jaar geleden verdienden CEO’s in Nederland 48 keer meer dan de gemiddelde werknemer. Inmiddels is dat opgelopen tot 171 keer.
- De rijkste 1% van Nederland bezit ruim een kwart van het totale vermogen.
- De CAO-lonen stijgen, gecorrigeerd voor inflatie, al sinds de jaren tachtig niet meer. Het besteedbaar inkomen van huishoudens staat al veertig jaar stil. En dat terwijl de economie de afgelopen 25 jaar met 40% is gegroeid.
- Het aandeel van ons nationale inkomen dat naar werkenden gaat nam de laatste veertig jaar zo’n twintig procentpunt af.
- Terwijl de vennootschapsbelasting voor bedrijven – u raadt het al – sinds de jaren ’80 werd gehalveerd van bijna 50 procent naar 25 procent.
Waar het op neerkomt is dat de economische groei in Nederland van de afgelopen jaren voor het overgrote deel terecht kwam bij het bedrijfsleven en de rijken.
En dat brengt ons terug bij die xenofobe uitingen. Want de belangrijkste voorspeller voor het succes van rechts-populistische partijen is niet een slecht draaiende economie, is niet het aantal migranten. Rechts-populisten zijn vooral succesvol in goed draaiende economieën met een grote ongelijkheid. Als je ziet dat het met iedereen beter gaat, behalve met jou.
Het enige wat de Tweede Kamer ondertussen deed is een wet aannemen dat Nederland geen belastingparadijs mag worden genoemd. Goed, we zitten hier in de Tweede Kamer, er staat Marechaussee buiten, geachte volksvertegenwoordigers stuur ze maar langs, want ik ga het hier toch zeggen: als Nederland iets is, dan is het wel een belastingparadijs. Als luisteraar kunt u nu ook even naar de videostream op de site van Radio 1 kijken, dan ziet u ook nog mijn opgestoken middelvinger richting de plenaire zaal.
Waar zijn verdomme de politici met een plan?
Een interessante suggestie vond ik dit:
- Verbeter de onderhandelingspositie van werkenden ten opzichte van bedrijven. Meer vakbonden, minder flexwerk, de platformeconomie aan banden en hogere minimumlonen;
- Internationale afspraken zodat bedrijven niet steeds lagere belastingen af kunnen dwingen;
- Meer belasting op hogere inkomens om welvaart eerlijker te verdelen en misschien zelfs de introductie van een basisinkomen.
Van wie deze ideeën zijn? Onder andere van het Internationaal Monetair Fonds en de Rabobank. En die cijfers over de toenemende ongelijkheid? De Volkskrant? De Correspondent? Nee, van de site van dandyblad Quote.
Het lijkt mij dat er inderdaad iets niet klopt als de Quote, het IMF en de Rabobank zich eerder verbaasd afvragen of de rijken niet te rijk zijn en het bedrijfsleven niet te machtig, dan ons eigen kabinet.
Ik heb ook een plan. Ik ben vandaag, voor het eerst van mijn leven, lid geworden van een vakbond. Nog even en ik scandeer ‘genoeg is genoeg’ en misschien ga ik nog wel staken ook. En dan krijg je dus van je vakbond een hesje. Oranje, weliswaar, want geel is misschien niet helemaal mijn kleur, maar toch, een hesje.