De natuurlijke vijanden van het elektriciteitshuisje zijn de poster en de tag. Elk huisje is vroeg of laat van boven tot onder bedekt met graffiti en de aankondigingen van paranormaalbeurzen. Veel gemeenten pakken wildplakken en graffiti zo snel mogelijk aan. Het lijkt geïnspireerd door de ‘broken window’-theorie, het idee dat relatief kleine overtredingen, zoals wildparkeren, vuil op straat en, jawel, kapotte ramen, in een gebied kunnen leiden tot vervaging van normbesef en daardoor tot grotere overtredingen. En vaak is het ook gewoon lelijk, omdat niet iedereen graffitiet als Banksy.
Geometrisch tegelreliëf
Een ander ontwerp kan het probleem wegnemen
Dus zijn er websites waar je als burger ‘meldingen publieke ruimte’ kunt doen en rijden er mannetjes rond die posters afkrabben en graffiti zo snel mogelijk verwijderen. Dit maakt beide activiteiten minder aantrekkelijk, want niemand ziet je boodschap. Maar in plaats van afkrabben en wegspuiten wil je als gemeente eigenlijk plakken en spuiten voorkomen.
Voor graffiti spuiten en posters plakken heb je een glad, gelijkmatig oppervlak nodig. Dit inspireerde de gemeente Delft om elektriciteitshuisje en een tunneltje te bekleden met een geometrisch tegelreliëf. Het onregelmatige oppervlak en kleurpatroon leiden ertoe dat posters niet blijven hangen en dat graffiti niet mooi uitkomt. Het lijkt te werken. In een tunneltje waar jarenlang centimeters dikke lagen posters hingen, hangt nu niks meer. Reactief schoonmaken kost veel tijd en geld, preventief surveilleren is niet te doen, maar een ander ontwerp kan het probleem wegnemen.
Anti
De publieke aankondiging maakte de nodigde creativiteit los bij de lokale hooligans
Het leuke is dat het tegelpatroon er niet uit ziet als ‘anti’. Anti-wildplasafdakjes en anti-regenpijpklimstekels zien er precies zo uit: als een maatregel tegen ongewenste activiteiten. Dit tegelpatroon zou ook gewoon een versiering kunnen zijn.
Waarom dat belangrijk is? De gemeente Maasdam kondigde in 2007, nadat bestaande bushokjes keer op keer aan gort waren geslagen, de komst aan van hufterproof, van vezelversterkte kunststof gemaakte exemplaren. Die waren twee weken na de trotse aankondiging tot de grond toe afgebrand. Kunststof is bestand tegen de bruutste klappen, maar brandt uitstekend. De publieke aankondiging maakte kennelijk de nodigde creativiteit los bij de lokale hooligans. Dus voor het geval er nu ineens alsnog posters en graffiti verschijnen in de Delftse tunneltjes, alvast mijn excuses aan de gemeente Delft.
Deze column verscheen in de Volkskrant op 7 mei 2016